st Edition 2006. As published in the Mizoram Gazette ExtraMizo te hi pi leh pute hun atangKhaw tinin khawtlang Roreltu an neiVantlang inkhawm chu khawtlangKhaw chhungah thubuai a awmin roreltutenKhua atanKhaw ramri chhungah, khaw chhungah emaw,Khaw chhungahKhawtin in tlangau an nei thei a, chu tlangau chuKhaw tinin vantlang thirdengTuikhur siam leh humhalh leh vawn thianghlim chuKhaw tinin thlanmual an nei thin. Mitthi reng rengLungphun lehKhaw tinin,Khawchhhungah In hmun sem leh then thuah khawtlangKhaw chhung vawn thianghlim chuKhawtlang huapa hlawh nei lova hna thawh hia ni. Hnatlang kovin in tin atangin mi pakhat zel, mipaMi tupawh roreltuten hnatlang thawk lo tura an tihteSawrkarin phalna a pek angin, Khawtlang roreltutenLo hal dawn hian khawtlang roreltuten ram kang chhe loZan riak lova Silai kenga sa‘Ramvak’ a ni a; zan riaka mi engemaw zat sa‘Ramchhuak’ a ni.Khuaa mi cheng tupawhin a duh ang ang ‘Ran’ avulh thei.Roreltute remtihnaa khaw hmun sawn emaw, hmun‘Khawthar Kai’ a ni. Roreltute phalna la hmasaKhuaa miten, an lo neih a hlat avanga kum khat‘Bawk’ an khawh thei.Chutiang a thlawhbawk siamte chuanLal ram chhungah emaw, Village Council ram huam‘Khawper’ a ni. Khawper chuan a khawpuia roreltuteThuneitu’ an nei thin. Chung mite chuan a tul ang zelinKhuaa mi cheng mi tupawh khaw dangah a pem thei. Khaw dangaKhuaa mite ram huamchhung khawi laiah pawh miinKhaw ram chhungah Khuaipui (Kham-Khuai) awm chuNausen thla thum (Ni sawmkua) hnuai lam thi chuHlamzuih’ a ni. Hlamzuih thi chu mitthi pangngai anga khawtlangKhualkhuaa mi an thihin, a thihnaa awm ve ngei tur: Khuaa mi tupawh chin: Kangmei chhuak a awm chuan khuaa miMahni ram chhunga lui humhalh thuah: Ramhnuaia thing leh hrui, a rah leh a: Khuaa vantlang thil reng reng venhim chu: Khuaa mi cheng tu pawhin in a sak dawn: Chhungkaw tinin anmahni ram: Mi tupawh,: Hman laiin khawtlangah mi hnawksak leh kawhmawhMipa tan thian chi hnih siam theih a ni a, ‘In lam’ leh ‘Ram lam thian’ (Heta thian tih hi Inneihnaa thian hi a ni lo).: Sechhun/Khuangchawi chuan, ran talh nikhuaah a: Ramvak mi chuan sa a awhin emaw, a kahinThian Sabeng’ a pe thin. Chu chu ‘Ram lamman a ni.In sahmui’ an ti a, ‘Thian sa kha’ an ti bawk.Hmasang atang rengin Mizote hi Palai: Hmeichhia leh mipa,puitling, nupui pasal pawm lai: Tun hma chuan hei hi tawngkaa tih a ni thin a,:Inluhkhung emaw, infan emaw, inruHmasang atangin Mizo Dana nupui pasalaMan leh mual’ aSial’ an tiTlai’ an ti a; chu chu ‘Sepui chanve’ anga ngaih a ni.Tlai’ tih hi Se puitling lo tihna a ni a, Sial hming a loTlai nga’ an lo ti ber thin.: Pain a fanu pasal nei tur manbi a thliah ang ang hi: Mizo inneihna chungchanga man eitute hi Palal eitu: Mizo inneihnaah hian hmanlai chuan tangka vanManpui’ chu pe thei lo mah sela,Mantang’tal hi chu pe thei turin an phut deuh hram thin.: Sumhmahruai chu Mantang zinga: Sumfang pawh Mantang zinga mi, pasal nei: Mo pu. (Mo hringtu nu pa) ei tur a: Khualkhuaa pasal nei chuan an va: Ni-ar hi a pa farnu (a ni) ei tur a ni. Ni dik: Mo laizawn a u ei tur a ni. A nausenPa chuan heng sumhmahruai leh sumfang teltu turteInneih buatsaihnaah Palai pahnih aia tlem lo tirh tur a ni.Hmeichhe pasal nei chu, a lo upat a, harsatnain aThutphah’ a ni.Hmeichhiain pasal a neihin thian a nei thin a;mahseMan teltuin a duh chuan, fanu pasal nei chu ranin a lawiMo a lawi dawnin mipa lamin mo hruai turin laina thenrualMo lawi tur hruaitu ber atan hmeichhe lam nu leh pain anLawichal’ a ni. Khual khuaa pasal neihnaah pawhKha fanu fapa kan,’ tiin hma hruaiin an au thin.Mipain Nupuite chhungkuaMakpa Chhungkhung’ a ni.Inneihnaah hmeichhiain ‘Zawlkenpuan’ a nei tur aMo lawi turin ‘Lawi ar’ a lawipui thin a, chung ar te chuHmeichhia,‘Zawnchawp Pa’ emaw ‘Zawnchawp Nuta’ emaw a ni. Chung miteInneihnaah lawina ran talh a awm chuan a dar emaw, aNupa inthen tawh fanu emaw, nulat fain emaw pasal a neihNu-man a ni a. Mantang a ni lo.Hmeichhiain pasal a neiha a chhawmluh‘Hmeichhe bungrua’ tih thin chu hengte hi a ni - Pawnpui te,te, Thingrem te, Phurhhlan te, Thembu te leh Zawlkenpuan te hi.Hmeichhia pasal nei, a pain emaw, a man eitute emawinThuam a ni. Thuam chu a: Laksawn theih Thuam chuan thilLaksawn theih loh Thuam chuan InThuam nei reng reng chu a man Tlai (Rs.20/-) in a puangMipain hmeichhia nupuia neih duhin nu leh pate hriatpui, ‘Inru’ a ni. Man leh mual thuah inru chu fanMipa leh hmeichhia, inneih duh, nu leh pate hriatpui lohva, ‘Tlan dun’ an ni.Innei tura nu leh pa remtihna awm lova, mipaLuhkhung a ni a. Hmeichhia mipaNupui pasala inneih dawna man leh mualHmeichhia pasal nei tawh, sumchhuah emaw, uire emaw‘Man bo’ a ni. Chutianga lut leh chu nupa dik tak a niMan aia inchawm hi, in khataHmeichhia pasal nei tur man, Tlaia aInnei tura miin thu an thlun fel vek tawha ni.Nulain khaw dangah pasal a neih chuan ‘Khualkai’Hmeichhiain a laichin bul ni lo, midang inUnau inkara upa zawkin man pe tla lovinI nau Sialin ka khalha tih chuan nupui man inkhalh a ni. Chutiang a lo nih chuan a nauvinTlangvalin nula unau zinga a naupang zawk emaw,a ni. Charsutphawia inneihnaah chuan hmeichhe manHmeichhia fa nei emaw, nauchhiat emaw‘Thisen pal’ a ni. Hmeichhiain sawnpaiin, a sawn paina chu pasalahInnei lova nula leh tlangval kara fa a lo pianSebo mawh,Tlai(Sawn man chanve) an pe tur a ni.Tlai’ a pe tur a ni.Mipa, nupui pawm lai neiin, a nupui tak baka‘Hmei’ a ni. Hmei neih hi Mizo nunNupui man ba chu man teltuin ama thuin man ba‘Kut zala tla’ ani. Kut zala tla hian man ba‘Rem ar talh’ a ni a,a ni bawk. Rem ar talh chuan inremna tur a entir a.Rem ar talh chhan a ni.Hmeichhia pasal sun, a pasal thih atanga thla 3 hnua‘Inkaichhuak’ a ni.‘Sumchhuah’ a ni.Miin nupui a sun chuan, a nupui‘Makpa Hnamhruala ni. Makpa hnamhrual a lo chah chuan nupui dang a neih leh hmaNupuiin mi pawi a khawihin, a pawi khawihMi nupui laka pawi khawiha leiFanghmano ei chu rulh leh tawh loh turaMizo mipain hnamMipain a nupui duh lova a then hi Ma a ni.Hmeichhiain a pasal a duh lova, ama thua a then‘Sumchhuah’ a ni. Sum a chhuah chuan man pek tawh zawngNgam leh ngama nupa inthen hia ni. Man zawng zawng pek tlak hnua sumlaitana inthen anMan pek tawh zawng zawng chhuak leh tawh loPeksachang’ a ni. Peksachang tih cvhuan man atana pekNupui pawm lai neiin hmeichhe dang nupui‘Kawngka sula mak’ a ni. Kawngka sula makPasal nei laiin mipa dang ngai sela, Uire a ni. Uirena hi‘Tlan’ a‘Sumchhuah’‘Ma’ a niNupa tu emaw zawk lo a sela, inthen turaNupui nei laiin nupui atan hmeichheNupui fanau chhuahsan’ a ni. Nupui fanau chhuahsantu chuan aNupui nei laiin nupui dang neih duhNupui fanau tlanbosan’ a ni.Uirena tih lohah chuan, engti kawngMipa. vanduaina avanga mipa thei lo hi ‘Zangzaw’Hmeichhia, vanduaina avanga chhuping pasal pawlInneih atangin mipain a nupui pawl duh loHmeichhia, pasal nei lai chu eng vangTlangvalin man awm lovin hmeichhia anSazumeidawh a ni. ChutiangMizote hi pipute atang renginHman laiin Mizo zingah hnam hrang hrangin ‘Sa’ biak dan: Chhungkhat laina belh tur mumal nei: Khual lam hlaa awm ten lainaIndonaa sala mante lehFa dam thei loten fa an dam theih nan hnam dang Sa anMi tupawhin mi dang Sa a phun dawn chuan SaMi tupawhin mi dang Sa a phun chuan, aSaphun hi a tu lam lam pawhin an tichatFa nei loten midang fa an fa atan an: Fa nei loten fa an duh: Chawmtu leh enkawltu bulbal neiChawmtu leh enkawltu nei lo fahrahte chuFaa siamtu tur: Naupang, mahni faa siamtu tur chu mi pangngai,: Faa siamtu tur puitling leh faa a siam tur:Faa siam tur naupang chu a nu leh pa an la: Faa siam tur naupang chu nu leh paFaa siam hi a siama leh a siamtu hmingNaupang chu faa siam a nih tawh chuan, faFaa siamChhungkaw pa ber chu, chhungkaw:Chhungkuaa Pa ber a thih chuan a nupui chu: Pasal sun chu, a fate nen khawsa an: Pa ro, in hmun leh huan te,chhuahsan lui fa dinhmun : Pa a thih hnuahNu hriat loh hlanin pa: Pain a fate mimal: Pain fapa nei lovin: Enkawltu ni lai mek.Nu a thihin, a fate: Fa puitling nei lova nu leh pa an‘Pi’ tih hi pasal dang nei tawh a nih: Chang 102(2) anga naupang enkawltuin enkawlna kawngah: Enkawltuin Pa chan changin naupang himna: Tam bar chungchangah leh naupang thatna: Chang 103 (2) anga enkawltuin naupang enkawlnaEnkawltu chuan ama hamthatna turin a duh duhin naupang ro a tiral theiRoreltu phalna lo chuan enkawltu chuan naupang ro thil lian deuh lehRoreltu phalna la tur pawhin chang 103 (2)-a sawi, emkawltu ni theiNupa ni lo, hmeichhia leh mipa inpawl hi ‘inngai’ a ni.: Hmeichhiain a pasal ni lo, midang laka fa a hrin hi Sawn a: Miin sawn a thlak chuan sawn man a pe thin. SawnSawn paitu lamin sawn man an thing thina,: Hmeichhia in a sawn paina lakah bawk sawn a paiSawn chu enkawl a ngaih chhung chuan a pa hnenah: Sawn chu kum thum a tlin hmaSawn bel : Miin sawn a thlak chuan, a sawn thlaknaeTlangvalin sawn a thlakna a neihHmeichhe nau paiin, a nau: Hmeichhia pasal nei, fa: Sawn tihbawlhhlawh man chu a pai