MIZO MIZONA HUMHALH

MIZO HNAM DAN ( MIZO CUSTOMARY LAW )

11/01/2010 17:34

st Edition 2006. As published in the Mizoram Gazette ExtraMizo te hi pi leh pute hun atangKhaw tinin khawtlang Roreltu an neiVantlang inkhawm chu khawtlangKhaw chhungah thubuai a awmin roreltutenKhua atanKhaw ramri chhungah, khaw chhungah emaw,Khaw chhungahKhawtin in tlangau an nei thei a, chu tlangau chuKhaw tinin vantlang thirdengTuikhur siam leh humhalh leh vawn thianghlim chuKhaw tinin thlanmual an nei thin. Mitthi reng rengLungphun lehKhaw tinin,Khawchhhungah In hmun sem leh then thuah khawtlangKhaw chhung vawn thianghlim chuKhawtlang huapa hlawh nei lova hna thawh hia ni. Hnatlang kovin in tin atangin mi pakhat zel, mipaMi tupawh roreltuten hnatlang thawk lo tura an tihteSawrkarin phalna a pek angin, Khawtlang roreltutenLo hal dawn hian khawtlang roreltuten ram kang chhe loZan riak lova Silai kenga sa‘Ramvak’ a ni a; zan riaka mi engemaw zat sa‘Ramchhuak’ a ni.Khuaa mi cheng tupawhin a duh ang ang ‘Ran’ avulh thei.Roreltute remtihnaa khaw hmun sawn emaw, hmun‘Khawthar Kai’ a ni. Roreltute phalna la hmasaKhuaa miten, an lo neih a hlat avanga kum khat‘Bawk’ an khawh thei.Chutiang a thlawhbawk siamte chuanLal ram chhungah emaw, Village Council ram huam‘Khawper’ a ni. Khawper chuan a khawpuia roreltuteThuneitu’ an nei thin. Chung mite chuan a tul ang zelinKhuaa mi cheng mi tupawh khaw dangah a pem thei. Khaw dangaKhuaa mite ram huamchhung khawi laiah pawh miinKhaw ram chhungah Khuaipui (Kham-Khuai) awm chuNausen thla thum (Ni sawmkua) hnuai lam thi chuHlamzuih’ a ni. Hlamzuih thi chu mitthi pangngai anga khawtlangKhualkhuaa mi an thihin, a thihnaa awm ve ngei tur: Khuaa mi tupawh chin: Kangmei chhuak a awm chuan khuaa miMahni ram chhunga lui humhalh thuah

Mizo Hnam Dan (Mizo Customary Law) Published by Law & Judicial Department,

Government of Mizoram. 1

Ordinary No. Vol. XXXIV Aizawl Wednesday 6.4.2005 Chaitra 16, S.E. 1927 Issue No

66.

 

MIZO HNAM DAN

BUNG - 1

MIZO HNAM DAN CHUNGCHANG

 

Hmasang atangin Mizote hian hnam inkaihhruai nan leh thubuai/hlabuai rel fel

nan Hnam Dan an lo nei thin a; chungte chu uluk taka la khawmin ziak chhuah a ni.

Chang 1 A HMING LEH A KAIHHNAWIH

1) A Hming : He Dan hi Mizo Hnam Dan a ni.

2) A huam chin : He Dan hian Mizo zawng zawng a huam a; Mizo

hnahthlak hnam pengin tihdan bik an neih pawh a

hnawl lo.

Chang 2 MIZO Mizo’ tih hian Mizo hnahthlak tawh phawt chu a huam vek

a ni.

 

BUNG - 2

MIZO KHAWTLANG INAWP DAN

Chang 3 KHUA LEH A MI CHENGTE

tawha khawbik neia awm thin an ni a. Thuneituin khuaa a puan apiangte

chu ‘Khua’ tih a ni.Khua apiangte chuan ram chin bithliah an nei zel bawk

a. A khaw thenawmte nen an inkarah ram inthenna fel tak ‘ramri’ an nei

vek a ni. Khuaa awm nghette chu chumi khaw ‘khua leh tui’ an ni.

 

Chang 4 KHAWTLANG RORELTUTE

a, chu chuan Khawtlang chungchanga thil pawimawh eng pawh a tul dan a

zirin an rel thei a, Vantlang Inkhawm pawh an ko thei.

 

Chang 5 VANTLANG INKHAWM

roreltuten khawtlang pawimawh thila an khaw mipui an koh khawm hi a

ni. Pawlhoin emaw, mimal tuin emaw, mipui tam tak kovin inkhawm siam

mahse, chutiang inkhawm hu hemi dana vantlang inkhawm tih hi a ni lo.

Vantlang inkhawm chuan thu tihtluk an nei the a, chu chu

khawtlang roreltute pawhin an kengkawh tur a ni. Amaherawh chu ,

harsatna a awm chuan, a tul ang zelin khawtlang roreltute chuan an

tidanglam thei.

 

Chang 6 SALAM LEH SUKCHIN

an rel thin a, chawitir ngai an chawitir thin. An lei chawi rual chuan

roreltute ei atan a thu azira an chawitir thin chu ‘Salam leh Sukchin’ a ni.

An chawitir dan chu hetiang hi a ni :

1) Salam : Salam chu Vawkpui a ni thin; tangka hman hnuah

chuan cheng nga (Rs 5/-) a ni.

2) Sukchin: Thil tihsual nep deuh Salam chawitirna tur em ni si

lova an chawitir thin chu Sukchin’ a ni. Sukchin chu zu bel pakhat

a ni .

Lal rorelna tihtawp a nih hnuah chuan khawtlang rorelna

chhunzawm zeltu chu Village Council a ni.Village Council chuan Salam

leh Sukchin chu, rorel han man angin an la ei zwl a. He dan bu ruahman

lai hi chuan cheng sawmnga (Rs 50/-) a ni. Tangka hlutna a danglam ang

zel in Mizoram pum puia hman turin roreltuten Salam leh Sukchin chu a

awm tawk an bithliah thar thei.

 

Chang 7 KHAW RAMRI LEH RAMRI LUNGPHUN

Sawrkarin ramri a kham chu khuaa chengten anmahni thua sawn theih a ni

lova. Ramri lungphun pawh tih chhiat emaw, sawn emaw phal a ni lo.

Chutianga titute chu hrem theih an ni. Ramri chungchang chu sawrkar

chauh lo chuan tihdanglam theih a ni lo.

 

Chang 8 HNAM RO THIL

khawdaiah emaw ramhnuaiah emaw, pipu sulhnu hlui, hnam ro tling,

khaw chhunga mite hinhalh lai tichhia emaw, ti bo emaw chu hrem theih a

ni.

 

Chang 9 VANTLANG TANA HMUN PAWIMAWH

vantlang tana hmun pawimawh tur reng reng chu mimal thil aia ngaih

pawimawh a ni thin.

 

Chang 10 TLANGAU

khawtlang roreltute thuhnuaia awm an ni. Rikrum thilah lo chuan mimalin

emaw pawlhoten emaw anmahni thuin an autir thei lo.

 

Chang 11 VANTLANG THIR DENG LEH PUM

an nei thei. Vantlang thirdeng neihna hmunah chuan khaw roreltuten

thirdeng chu Pum sak nan vantlang tana renchang laiah hmun an pe thei.

Pumah chuan an thlen hmasak dan indawtin thir an chher hmsaktir thin a.

Hmeichhia thir chhertir tura a lo kal ve chuan mipain an kian thin.

 

Chang 12 TUIKHUR

khawtlang roreltute mawhphurhna a ni. Tui kang nghahah chuan a thleng

hmasa apiangin an thal hmasa thin. Hman lai chuan pain tui an chawi

chuan hmeichhiain an kian thin. ‘Pumah hmeichhia an lal a, Tuikhurah

mipa an lal’ tih a ni thin.

 

Chang 13 THLANMUAL

chu, hmun danga phum tura khawtlang roreltute phalna la an nih loh

chuan thlanmualah ngei phum tur a ni. Thlanmual siam leh humhalh leh

enkawl chu khawtlang roreltute kuta awm a ni.

 

Chang 14 THLANLUNG PHUN LEH LUNGDAWH

lungdawh hi a tana siam saka thlanah ngei tih tur a ni. Hmun dangah tih

duhna a lo awmin a phuntu ram chhung a nih loh chuan khawtlang

roreltute phalna lak tur a ni. Thlanmuala thingphun pawh hi khawtlang

roreltute remtihna lo chuan tih tur a ni lo.

 

Chang 15 KHAW KAR KAWNG LEH KAWNG DANGTE

sawrkar enkawl lai kawng ni l, mahni ram chhunga khaw kar kawng sahfai

leh enkawl thuah mawh an phur a. Feh kawng te, tuikhur kawng te, khaw

chhung kawng leh kawng dang tul apiang a enkawl thin.

 

Chang 16 IN HMUN

roreltuten an thuneihna chinah chuan mawh an phur a ni. Vantlang tana

hnawk leh harsatna awm thei turah chuan an semin an then tur a ni lo.

 

Chang 17 KHAWVAWN THIANGHLIM

khawtlang roreltute mawhphurhna a ni.

 

Chang 18 HNATLANG

 

‘HNATLANG’

puitling, kum 15 pumhlum leh a chunglam, kum 60 hnuai lamin thawh tur

a ni.

 

Chang 19 HNATLANG AWL

chu ‘Hnatlang awl’ an ni. Chu bakah, a huaia mite hi hatlangah an phut

ngai lo.

1) Hmeithai

2) Mipa kum 15 hnuai lam

3) Kun 60 leh a chunglam

4) Dam lo

5) Tawmkailo

Hmeithai hi hnatlang thawhah âwl mah se, an telna

thlawhhma kawng hnatlangah chuanan âwl bik lo.

 

Chang 20 RAM THEH THU

ram an theh thei. Ram theh bak neih tuma vattu chu hrem theih a ni a, a

vah sa pawh a nei tur a ni lo.

 

Chang 21 LO HAL

thei tur ang berin an rel tur a ni.Fimkhur loh vang leh roreltute thu zawm

loh vanga ram tikang chhia chu, chang 153 (2) anga hrem theih a ni.

Ramri bul neih kum chuan hal dawnin khaw thenawmte hriattir tur a ni.

 

Chang 22 RAM VAK LEH RAMCHHUAK

zawnga ramhnuaia kal hi

kah tuma a huhova kal hi

Miin mi dang Silai hmanga sa a kahin, Silai neitu hnenah Sadar a

pe thin.

 

Chang 23 RANVULH

Chutianga vulhtute chuan mi dang tana hnawksak lo tur zawngin ran vulh

chu an khuahkhirh tu a ni. Chutianga vulhtute chuan Bung 11-nain ran

vulh chungchang a sawi angin an vulh tur a ni.

 

Chang 24 KHAWTHAR KAI

hrang hrang atanga khaw awm ngai loha hmuna mi eng emaw zat

awmkhawm emcaw chu

lovin tuman khawthar an kai tur a ni lo. Chutianga kai lute chu hrem theih

an ni.

 

Chang 25 THLAWHBAWK

chhung atana a huhova an awmchilh emaw, kawng dang vang emawa

nghet lova mihring chenna hmun chu Thlawhbawk a ni. Thlawhbawk chu

khuaa chhiar a ni lo.

Khawtlang roreltute emtihbnain tute pawhin lo beih awmchilha

ngaih chuan

siam chhan an tih zawh veleh an let leh tur a ni.Thlawhbawk awm phalna

chu a tul chuan kum tina siam thar zel tur a ni. Tupawh phalna nei lova

bawk khawh emaw, phal bak awm lui emaw chu Dan anga hrem theih a

ni.

 

Chang 26 KHAWPER

chhungah emaw, Sawrkar phalnaa mi eng emaw zat In leh Lo dina

awmkhawm chu

thu ang zelin ‘

khawper atan ro an rel thin.

 

Chang 27 PEM

a pem dawnin a ruk a rala pem mai tur a ni lo. Mi tupawh a pem chuan a

In leh Bungrua te, Huan leh Ramte a kalsan tak emaw, a kalsan tur emaw

chu enkawltu siamin a pem thu chu Khawtlang Roreltute hnenah ziakin a

hrilh tur a ni. A pemna khuaa Khawtlang Roteltute hnenah a inhriattir

bawk tur a ni.

 

Chang 28 CHIKHUR

Chikhur hai chhuak sela, a hai chhuaktuin mahni tan a hauh bik ngai lo.

 

Chang 29 KHUAI

tumahin pumbilh bik theih a ni lo. Khawtlang roreltute phalnaa a zu leh a

hnun lak thin a ni.

 

Chang 30 THIH CHUNGCHANGA KHAWTLANG MAWHPHURHNA

 

Khawchhungah mi tupawh thi sela, thi leh piang chhinchhiahtute hnenah

hriattir tur a ni.

Mitthi chungchanga thlan laih lehkhawhar riahpui chu tlangval

mawhphurhna;tlaivarpui chu khawtlang mawhphurhna;mitthi puala thil

khawn chu nulate mawhphurhna a ni.

 

Chang 31 HLAMZUIH

buaipui a ni lo.

 

Chang 32 THLANTHUT

lainaten an hriat a, an awm ve theih loh avanga, mitthi pual awmni an

kham chu, Thlanthu a ni. An thlanthut chuan chhungkhat leh thenrual tha

ten lenpuiin an ral thin.

 

Chang 33 MISUAL BIK CHUNGCHANGA KHAWTLANG RORELTUTE

 

MAWHPHURHNA Khaw huam chhungah, ruk ruk vangte, zu ruih

vangte leh thil tha lo dang tih vangtea khawtlang hriat thama mizual leh

hnawksak bikte chu Roreltuten an chungthu an relsak thei.

 

Chang 34 KHAWTLANG MAWHPHURHNA KAWNG DANGTE

 

A hnuaia sawi angte hi khuaa mi chengte mawhphurhna a ni :

 

1) Mibo zawn leh tuitla ruang zawn

hriatlohva a bovin emaw, tuitla zawn ngai a awmin emaw

khawtlangin zawn tur a ni. Mi bo chu ni sarih(7) thleng an

zawng thin.

 

2) Kangmei chhuak

chengten a rang thei ang berin thelh tur a ni. Kangmei tichhuaktu

chu chang 153-a Kangmei thu angin hrem tur a ni.

 

3) Lui humhalh :

chuan khawtlang Roreltuten mawh an phur a ni. Khuaa mi

chengten an ram chhunga luite chu neitu chan changin an humhalh

thin.

Contact

Search site

 

 

 

 

                  NGAIHDAN

 

    

     Ngotekherh         Puanchei

   

        Puandum           Hmaram

 

 

 

           THU KAM HNIH KHAT


ShoutMix chat widget

 

 

                TLAWHTUTE


counter globe

 

 

  MIZO LEH ENGLISH THUFIAHNA

Freelang Dictionary
MIZO => ENGLISH :
ENGLISH => MIZO :

Whole word

 

 

ZOTUI THIANG GROUP(MAIL)

Google Groups
Subscribe to Zotui Thiang Group
Email:

 

ENG WEBSITE ATANGIN NGE HETAH?

 

MizoMizo Kan Nih Kan Lawm E