Pi Pute Civilization

- C.L.Dinga

Chhungkaw bil nunaah:    Hmeichhe sualin laina an <m darh. Nu leh pa mawl biak hi thiang lo tluk a a ni a, an hming pawh sawi sawi suh. Nu leh pa pawisa lo ding chhuak an v^ng hle. Nu leh pa thuawih lo chu eng kawngah mah an hmuingîl ngai lo. Nu leh pa remtih loha intlanpui/inru chu an intarpui ngai lo. Nu leh pa hnen a\ang chauhin a thlawnin thil kan dawng. K^wl pawh v>l la nu leh pa tluk i hmu lovang. Mahni dehchhuha chhungte tel lovin an ei riral ngai lo. Mahni bul hn^i ngaih hi thil zahthlak tawp a ni e. Liandovate unau pawhin mîm fang khat an inphel.

Thenawm nena nunhonaah  Thenawmte mangang thawm hriaa chhan ngam lo chuan pawnf>n f>ng rawh se. Mi aia p^wng bîkin in sa suh, mi ^nchhia zawng zawng dawn ka hum e, i ti a nih loh chuan. Pal sawn chîn hi mi duh^m hna a ni a, an thawveng ngai lo. Thenawm do chu khaw sarih do aiin a \ha lo zawk.. Mei alh en pawha \henawmte buh r<t ngam lo chu pa an tling lo. Thenawmte mangang au thawm hriaa chhan ngam lo chuan pawhf>n f>ng rawh se.

Ei b^r zawnna lam.  Lo rî kham khawih chu hris>l lohna, sawn phei chu thihna. Mail>ng an <m ngai lo.

Taim^k zirtirna   Tha chu tha ngang ngang. Tha b^ leh saihlum a ng>t thei lo. Hnathawk peih lo chu chawkhawnna thl>ng nen a inm^wi.  

Mihringpuite en dan tur:  Piangsual nuihsan suh, piansual leh ph^rch^rin tlailuat a nei lo.Mi ^nchhelawh chu mahni chungah a tla leh duh. Lampui changkhatah mi an bechhe ngai lo.

Khawtl^ng nunhona:  Ei nei lo an awmin  lalin a hriat chuan  a nei tamte buh inah lutin an buh a hawlhbunsaka a sem \hin. Mi awm thei leh pasal\haten sial an chhun te, khuang an chawite hian a khaw n^wtin ruai an \heh \hin a, michhe daikilk^ra awm, hm^wng hnuaia mi, an tihte pawh an hmaih ngai lo. ‘Ei bil thi sem sem dam dam’ an ti.

Hawih^wmna:  Vantl^ng kawng tih danglam emaw, hnawh emaw, chu a thiang lo; ruang a chhuak duh. Kalkawng tihhnawk an thianfai z>l ng^i e.  Kawnga kal mi chak z^wkin an <mph^kin ‘nangni ngalchakah kal hmasa teh u,’ an ti a. Ngalchak zawkin an pelh dawn ve thung chuan ‘kan hmanhmawh deuha kan lo va kal hmasa tang nge,’ an ti \hin.

Tanpuina   Kawng laka mi chauh an hmuhin an pui zel ngai e. Thenawmte mangang au thawm hriaa chhan ngam lo chuan pawhf>n f>ng rawh se.

Nun dan mawi zirtirna:   Kawng laia >k loh tur, kawng thlangah zung la kawng chhakah e rawh. Tuikhur leh kawngkama tui an tiduhdah ngai lo. (Chemtatr^wta thawnthua tuikhur hn^r >k tum,  pitar  pawh kha a thinurzia entir nana  >k tum z^wk a nih hm>l).

R<kr<k loh zirtirna: Rukrua khuangchawi an awm ngai lo. Buh r<k chîng an hmuingîl ngai lo, hniam lam an pan tawlh tawlh zawk. Hreipui,  tuthlawh leh puan r<k chîn chu mahni thl^nlaih nan leh ruangtuam nan an hmang duh. Mi ran talh ruk leh phil a thiang lo.

Tualthah: Tualthah chu mahni chunga a tlak loh pawhin thlahte chungah a tla \hin.

Ramsa chunga ngilneih:  Rannung nghaisak loh tur, an chungah ngilneihna lantîr zawk tur. Vapual, k^wlh^wk leh vah^i  pa no ch^wm thah chu \^ng \henna. 

Khawtl^ng tana inpekna lam: Dam leh tlang khatah thih leh ruam khatah. Huai No or Nopui leh thing serh siam thu. Sa leh r^lah khawtl^ng a him tur a ni. Buh leh b^lah kan in todelh tur a ni.

Rinawma thu dik sawi ngam: Mi awkhr^wl an hlawhtling thei, mahse an tlawm phut \hin. Vawih loh puh mah a n^. Mi \awngkam \ha an <m lutuk ngai lo.

Khawtlang tihnawmna: Lungpui pawh lungtein a kamki loh chuan a awm thei lo. Tawngkam \hain sial a man. Thil hmingthang tichhia chuan thla hlei an vei ngai lo.

Nun s^ng zawk inzirtirna: A tha lam kawng a chho va, a chhe lam kawng a phei. Tumna a san chuan tlakna pawh a sang.

Thulakna: Zalawmpuia, Aizawl