TUALVUNGI LEH ZAWLPALA (MIZO THAWNTHU)

Hmanlai hian tlangval hmeltha tak mai leh nula hmeltha tak mai hi an innei a, a mipa hming chu Zawlpala a ni a, a hmeichhe hming chu Tualvungi a ni a. An induh em em mai a, rei vak pawh an la innei lo va, luhkapuiah hian an inhrik en a, an chutihlai chu Phuntiha, vai lalpa zin veivak hian a va hmu a. Tualvungi chu tha a ti ta viau mai a, an han zawt ta a, 'Kha, i nupui nge i farnu?' a han ti a. Zawlpala chuan a chhuan aleiah, 'Ka farnu anih hi,' a han ti a. Tah chuan Phuntiha chuan, 'Anih leh, ka nei anga, a manah engzatnge i tih ang?' a ti ta a. Zawlpala chuan nei zo tak taka a rin loh avangin hetiang hian a ti a; 'Sial - Ka ban leh ka thawmmawl kima thlun tur, Thi - Ka thuam ban uai tliak,' a ti a. Chutiang chu tlin zova a rin loh avangin a huang lu duama sawiah a inngai a. Mahse, Phuntiha chuan 'Anih leh ka rawn nei ange,' a ti ta mai a. A tirah chuan pawh chuan, 'Ka tifiam ania, ka nupui a ni e,' ti leh mai sela, tha tur a ni a, mahse a ti si lova.

Tichuan, Phuntiha chu a hawng a, a va inbuatsaih ta a, nasa deuh maiin a khuate nen chuan an lo thawk ta a. Ralkhat hla taka an lokal chu Tualvungi chuan a lo hmu a, a thlaphang a;

'A saw rala changtui rala,
Changsial saw zawng rawn kai e;
Tahpuan saw zawng rawn khai e,
A rai e lo ti ang che,
Ka di e Zawlpala e,' a ti a.

Zawlpala chuan engemaw ti tiin tawng-thlamuan neise tiin a ngen a ni deuh ber. Zawlpala lah chuan engtinmah a tihngaihna a hre tawh lo emaw ni dawn ni, an lo thleng ta mai si a, Tualvungi man tur chu an pe ta mawlh mawlh mai si a, sial lah chu a ban leh a thawmmawl zawng zawngah chuan an han thlung kim ta fur mai a, chem chu a bangah chuan an han thiat leh ta mawlh mawlh a, a bang kalh kim chuan an thiat khat leh ta a. Puan chu a tlangbanah chuan an han bang an han bang a, a tawpah chuan tlangban pawh chu a tliak leh ta a. Tin, thi pawh chu an thuamban uai bal khawp chu an han bang leh ta mai a. Zawlpala chuan tisual leh tilaklawh a inti em em mai a. A hnial ngam tawh si lova, Tualvungi chu an kalpui ta mai a, A thlir reng mai a, 'Ka va tisual tak em!' a ti vawng vawng mai a, a lung chu a leng em em ta mai a. Tualvungi lah chuan tan ngaihna a hre si lova, lungleng tak bawk chuan a kal ta mai a.

Chutichuan hun rei tak pawh a ral hmain Zawlpala chu a lunglen tuar lo chu Tualvungi te khaw lamah chuan a zin ta a, an inah a va thleng a, Tualvungi chuan Zawlpala chu fimkhur viau turin a hrilh a. Engkim ei tur lam reng reng Phuntiha'n a hranpaa eitir a tum che chuan ei hauh suh ang che, tiin a hrilh vek a. Ni khat chu Tualvungi thing phurh hlanin Ba-hem leh zufang hi Phuntiha chuan Zawlpala chu a lo eitir ta a, chu chu Tualvungi'n ei loh tur a tih zingah khan a lo sawi hmaih hlauh avangin Zawlpala chu a lo ei ta mai a ni. Mahse Tualvungi thing phur lo haw chuan Zawlpala hnenah, 'Vawiinah engnge in ei?' tiin a han zawt a. Ani chuan, 'Ba hem hmin leh zufang' a ti a. Tualvungi chuan, 'E hei, engahnge i lo ei kher kher le aw! in khua i thlen hman leh a tha a ni ang, tlan haw thuai mai rawh,' a ti a, a tlan haw ta vang vang a. A thlen veleh chuan a pum a na vak mai a, a thi ta nghal a, an phum a, a thlaichhiahna se lute chu a thlanah chuan an tar teuh mai a. Nakinah chuan Tualvungi kha va koh tur a ni e, an ti a; Tualvungi ko tur chu an zawng ta a. Chakai hi a lokal a, 'Aia, Tualvungi koh i thiam angem?' an ti a. Ani chuan, 'Thiam ang' a ti a. Anih leh engtinnge i tih ang?' an ti a. Ani chuan, 'Ai, ai, ka ti ang' a ti a, 'I thiam nek loh chu,' an ti a, an rap per ta bawm mai a, chuta chin chu a saisirin a kal ta a ni, an ti.

Tin, Choak hi a lokal leh a, 'Aka, Tualvungi koh i thiam angem?' an ti a, ani chuan, 'Thiam ang' a ti a. 'Anih leh engtinnge i han tih ang?' an han ti a. Ani chuan, 'Ak, ak ka ti ang' a ti a. 'I thiam niau loh chu,' an ti a, ting tui an leih puat a, chuta chin chu Choak hi a dum ta a ni, an ti.

Tin, Tlaiberh hi a lokal leh a, an lo zawt leh a, 'Berha, Tualvungi koh i thiam angem?' an ti leh a; ani chuan, 'Thiam ang chu,' a ti a. 'Anih leh engtinnge i tih ang?' an ti a. Ani chuan, 'Berek, berek, kuaikin lut, ka ti ang' a ti a. 'I thiam hrep loh chu,' an ti a, a kap paltlangah an dawt a, a ti a, chuvang chuan Tlaiberh hi a dawpsen ta a ni, an ti.

A hnuhnung berah chuan Vahui hi a lokal a, 'Huia, nang Tualvungi koh i thiam angem?' an ti a. Ani chuan, 'Thiam ang chu' a ti a. 'Anih leh engtinnge i tih ang?' an ti a, ani chuan, 'Hui hui e, ka ti te hui hui e. Tuanah Zawlpala a thi e, Tualvungi'n va ral rawh se ka ti hui hui,' a ti hliah hliah mai a. 'E! Nang chu i thiam dawn tak hi,' an ti a. Buh leh sa-in an hraipuar teuh va,an kaltir ta a.

'Hui hui e, ka ti te hui hui,
Tuanah Zawlpala a thi e,
Tualvungi'n va ral rawh se ka ti hui hui,' a han ti a.

Tualvungi chuan, 'Kei mi ko i nih chuan ka luhkapui tlangbanah hian lo fu la, han hram leh rawh khai' a ti a. Vahui chu luhkapui tlangbanah chuan a zuk fu a, a hram ngai te chuan a han hram leh ta hliah hliah a. Tah chuan Tualvungi chuan, 'Kei mi ko i nih takzet chuan ka themtlangah hian lo fu la, han hram leh rawh khai' a ti leh a. vahui chu Tualvungi themtlangah chuan a han fu leh a, a hram ngai te bawk chuan a han hram leh ta hliah hliah a. Tichuan Tualvungi chuan, 'Nang, khual ko hah' a ti a. Vahui chu buh leh sain a hrai puar teuh va, a thlawhtir leh ta a. Tin, Tualvungi pawh chuan kal a tum a, a insiam a, Phuntiha kalbo hlan chuan Tualvungi chuan kal chu a tum ta ngei a, mahse chem chu a inrap at ta tak tak a. Mahse thul chhunga a puanrin thar chu a phawrh a, a pawtthler a, a ke chu a tuam a, tin, a Zawlkenpuante leh a thawmhnaw pawimawh dangte chu a keng a, a kal ta reng reng a.

Khaw pakhat hi a va thleng a, naupangho inkawibah hi a hmu a, heti hian a han zawt ta a :

'Khata naupang kawi kapa te u,
Zawlpala thlan in hmu maw,
Ka di Zawlpala e' a han ti a.
Naupang ho chuan :
'Zawlpala thlan in tualah,
Tuangtuah par a vul bung e,
Se hran lu a tlar bung e,'

an lo ti dial dial a. An hmaah chuan kawi a han vawrh a, an inchuh leh dial dial a, ani chu a kal leh ta a. Thui fe a kal hnu chuan naupang se enho hi a va hmu leh a, chung naupangho chu a han zawt leh a :

'Khata naupang se ena te u,
Zawlpala thlan in hmu maw,
Ka di e, Zawlpala e, a han ti leh a.
Anniho pawh chuan :
'Zawlpala thlan in tuala,
Se hran lu a tlar bung e,
Tuangtuah par a vul bung e,' an lo ti leh a.

Chumite zingah chuan se hrui tur hi a vawrh a, an inchuh leh a nak nak a, ani chu a kal leh ta a. A tawpah chuan a va thleng ve ta a. Zawlpala thlanah chuan a tap a tap mai a. Pitarte hian a va thlem a, mahse Tualvungi chuan, 'A, ka pi, min tihlum ve zawk mai la, ka thawmhnaw te zawng zawng hi nei vek ang chu; ka dam zo chuang hlei lawng e,' a ti a. Pitarte chuan, 'Ni ang hmiang,' a ti a. Zawlpala thlan chu an lai hawng a, ruh hlir a lo ni tawh a, a kiangah chuan Tualvungi chu a han mu a, 'Zawlpal, tawlh rawh, Tualvungi mutna bo,' a han ti a. Zawlpala ruhrote chu an tawlhkhawm dial dial a. Tichuan Pitarte chuan Tualvungi chu a tihlum ve ta a ni.

Phuntiha pawh khan Tualvungi a rawn um a, thinrim em emin a lo tlan a. Mahse a lo thlen chuan Tualvungi chu a lo intihlum hman tawh a. Ani pawh chu an sira muin a intihlum ve ta a. Mahse Tualvungi leh Zawlpala chuan phengphehlep-ah an chansan a, an thlawhchhuah san leh ta a. Chuveleh ani Phuntiha pawh chu phengphehlep-ah a chang veleh a, an hnungah chuan a um ve leh ta a ni. Chu chu a ni, tun thleng pawha phengphehlep nula thlawk dun hnunga phengphehlep dangin a um ve kan hmuh thin hi an tia lawm.

Thulakna : Mizo Songs and Folktales by Dr.Laltluangliana Khiangte