MIZO MIZONA HUMHALH

UNAUZA KAN NI

02/02/2010 20:42
-Lalthuamliana

"We are all part of God's great big family

And truth,love is all we need"

Lehkhabu Thianghlimah chuan,"Ngai teh,unaute inngeih dial diala awm khawm hi a va thain,a va nuam em!...Chutah chuan Lalpan malsawmna thu a pe a,kumkhuaa nunna tur chu"1 tiin kan chhiar fo thin.Unau pianpui nei lo,fa mal nia lo seilianten unau hnihthum dih diaha awm ho dial dialte nun hi an awt em em thin a,awhawm tak pawh a i reng a ni.Chhungkua a tipui a,a tizahawm bawk a.Nu leh pa te thla pawh a muang a,khawtlang leh kohhran tan chenin inthlamuanna tlak a tling thin.Mahse,lehlamah erawh chuan unau inngeih lo tak awm khawm erawh chu chhungkaw mualphona leh tlakranna kawngkhar zau ber leh hawn awl ber a ni thung.An inngeih loh phawt chuan unau an tam poh leh,an mualphona kua a sei ting mai dawn tihna a ni a,pianpui unau nei lo fa malte paw'n pianpui nei lo an nihna chu vanneihnaah an chhiar phah thei hial awm e.

Zofate or Chinfate2 vanneihna  chu chhul khat kualpui unau tam tak kan awm ho hi a ni.He pianpui unau tam tak nei ka ihna hi a nihdan tur ang taka kan hman thiam chuan ka ropuina tur thuruk a ni a,kan inngeih lohva kan ier tlat erawh chuan unau inngeih lo nafam chu,miten min hmusit lo thei lo va,kan mualphona ram kan zauh zel dawn tihna mai a ni ang.Chu chu hnam anga kan boralna tur lamliam pawh a ni nghal a,tuma tirh leh tihluih pawh ngai lovin kan zawh mek te pawh a ang ta hial.He boralna kawng hi chhia leh tha hriatna neia siam mihringte zinga chhiar tel Mizo(Chin) hnam unauzate hian kan zawh atan kan va duh lo teh reng em!

Heng Zo(Chin) hnahthlak kan tih zawng zawng Lusei,Lai,Tiddim,Halkha, etc..hi kum 800-1200 AD vel khan Kawlphai (Tahan -Tamu phei)ah inngeih takain unau an nihna ang takin an lo awm khawm dial dial tawh thin niin history-ah chuan a lang a.3 Tawng pawh inang vek an hmang ngei ang tih rinhlelh rual a ni lo.A chhan chu,vawiin thlenga kan tawng tam ber,zaa sawmruk atanga sawmsarih vel a inang te,hmanlai thawnthu a inang te,lam a danglam mang lo te,silh leh fen a inang deuh vek te,nunphung leh tihdan a inzul deuh vek leh kawng dang danga kan thuhmun deuh vek vang a ni.

Shan hovin an hnawhdarh avangin kum 1200AD velah khan kan pi leh pute chuan Kawlphai hi an lo chhuahsan fel niin a lang.Hetiang hian kum 800 chuang lai(1200 - 2000) lo inthendarhin , hmun dang dangah khawsaa intlawh pawh lova kum tam fe kan awm hnuah pawh,Mizo hnahthlakte chhuahna hmun khat leh thlah khat,unau kan nihzia chu kan nunphung leh chetzia,ei leh in duhzawng,silhfen leh tawngah te hian kan hmu tho a,hai rual kan awm lo.

Yangon University-a kum rei tak thawk Prof.G.H.Luce chu kum 1954 December khan Chin Hills-ah zinin tawng hrang pasarih te thumal sang chuang a la khawm a,thumal 700 te chu a thuhmun tih a sawi.Hmun hrang leh khawdang danga chengte hetianga a inan theih chhan hi kum 400 emaw lai (800-1200) Kawlphaia an lo che ho tawh vang ni ngeiin a lang.Unau dik takte chu hun engemaw ti chhung tal,in khat,chhungkaw khatah kan cheng ho lo thei lo a ni lawm ni?

Ni,unau chu kan lo ni ngei mai le."Inla hrang" leh "Inen hrang" tur kan awm lo a,"Inhmusit" leh "Intai tur" pawh kan ni bawk hek lo.Unau kan nihna anga kan chhungkua (hnam) pumpui dinchanna leh ropuina tur inpuitawn leh thawk hova tan la zawk tur kan ni e.Chumi tum thuhmun chu neiin mahni kawng zawn theuhah theihtawp chhuaha hma laa thawk rim tur kan ni.Unau pianghmun,in khata chengza te chu a chang chuan thahnemngaih thuhlaah duhdan leh ngaihdan inkalh leh inhmuh thiamloh changte pawh awm ve awm a lawm.Chumi avanga unau pianghmun inhmelmaka inmihrang en hlente chu miasual leh a ber te an ni mai awm e.A pawi thun dawn em a sin!

Chhul khat chhuak leh tobul thuhmun kan ni tih hre reng chunga kan chi leh kuang theuh hmasawnna tur kan ngaihtuah a pawimawh hle a.Chi leh kuang pakhat hmasawnna chu Zofa pumpui tan hmasawnna pawh a ni thih kan hriat leh pawm a pawimawh.Mahni chi leh kuang bik tihhmasawn tum luat avanga mahni unau(chi leh kuang dang) tihchhiat duhna rilru hial kan put chuan chu chu Mizo(Chin) hnam pumpui thihna hial thlen thei natna hrik tihbaiawm tak a ni.Kan chi leh kuang theuh kan inhriatthiampui tawn a,kan inhlutpui chuan ka unauza karah inhmangaihtawnna leh inpumkhatna a lo thlen ngei ang.

Itsikna leh inchawisan tum luat avanga mahni thenawm khawveng leh mihringpuite rapbeta tihchhiat pawisa lotute chu mihring hlutna hlohtute an ni a,unau pianghmunte inkara chutiang rilru chhia pute phei chu Kaina mizoa rochungtute an ih avangin anchhe dawngtlak an ni.Unau zinga chak lo zawkte chu hmusit mai lova chhawmdawla puih tur an ni a,a chak deuh leh hmasawn deuhte pawh itsiklova lawmpui leh thawhpui zel zawk tur a ni.Chu chu unau dik takte awmdan tur chu a ni si a,keini Zofa unauza te inkara thawhho leh rilru putdan tur pawh a ni dawn lawm ni?

Mingo(Sap) hovin chi leh kuang inlaichinna hriau hmawr tiat pawh an nei hleih loh African mihang(Negro) ho chu "Khaw khat chhuak.unau kan ni e"(We are the world , we are the children) tia hmangaihna kuta an pawm vawng vawng theih lai leh khawvel hnamtinte chutiang taka in-unauana siam tura zaihla vawr siau siauva an sawm vel mek laia,keini chhulkhat kual,chun khat hrin tih hai rual lohva chiang lutuk ho zinga lo intih-Rotekawla tum chiam hi a pawiin a finthlak ber lo mai tei bawk.A zahthlak lampang mah awm e!Hringfa khawvel hian min dem lutuk ang tih pawh a hlauhawm hlel love.

Unaute inngeih dial diala awm khawm hi a thain a nuam a,chutah chuan kumkhuaa nunna tur a awm thu Zofa Kristian nun pumpui innghahna Bible chuan min hrilh a.A lehlam zawnga kan thlir chuan , unau inngeih loh leh insual bur bura awm chu a retheihthlakin a mualphothlak a,chutah chuan tlukchhiatna leh boralna a awm tih kan hre nghal mai awm e.He leilung khawvel hi kan la luah ve chhunga hnam anga dinchan ve reng kan duh cuan Zo hnahthlak unauza te suihlungruala ke kan penza hi a tih makmawh a ni.Engaheng chu ch kan tih theih loh tehlul ang le?Unauza kan ni a lawm!

Lungrualtea lengzain

I tangrual ang,unauza kan ni;

Hnam leh chi bing inchemhar mai lovin aw

Remna, hmangaihna par chhuang rawh se!5

 

End Notes :

1.Sam 133:1-3

2."Zofate" tih leh "Chinfate" tih hi thuhmun rengah ka ngai a,keini Myanmar-a awmte tan chuan "Chinfate" ti ila a fuh mah mah zawk awm e.

3.B.Lalthangliana,"Lai(Pawi) Hnam Tana Hmalam Thlirna" in Hmasawnna Kailawn III.Published by Lai Reformation Forum,Aizawl,2005,p.9

4.Ibid.,pp.11,12

5."Chun Khat Hrin" by Lalsangzualin Sailo (Song by Daduhi in her cassete , Mizoram Tan)

 

Thulakna:Zirlai Tlangau 2006 , Published by Mizo Student Fellowship , Universities of Kalay - Myanmar

Comments

No comments found.
 

Contact

Search site

 

 

 

 

                  NGAIHDAN

 

    

     Ngotekherh         Puanchei

   

        Puandum           Hmaram

 

 

 

           THU KAM HNIH KHAT


ShoutMix chat widget

 

 

                TLAWHTUTE


counter globe

 

 

  MIZO LEH ENGLISH THUFIAHNA

Freelang Dictionary
MIZO => ENGLISH :
ENGLISH => MIZO :

Whole word

 

 

ZOTUI THIANG GROUP(MAIL)

Google Groups
Subscribe to Zotui Thiang Group
Email:

 

ENG WEBSITE ATANGIN NGE HETAH?

 

MizoMizo Kan Nih Kan Lawm E