VAWIIN HI HISTORY TUR A NI

Khatia Kabaw Valley atanga Shan-hovin min umchhuah khan, khawsakna tur zawngin kan vak ta a, hmun remchang laiah kan thiam ang angin kan tal ta a nih kha.

Kan vak kan vak a, tuna kan awmna hmun kan thleng a, khawvel politics vir velah India-ah te, Burma-ah te, Bangladesh-ah te kan awm ta hlawm a nih hi.

Khatia khaw hmun nghet pawh nei lova kan vah kan vah lai khan he khawvelah hian hnam engemaw zat chu 'hnam ropui' an lo ni tawh. Chu'ng lai chuan an vawiin chu 'tunlai' a ni a, hmanlai huna cheng an ni lo. Tun hun atanga thlirlet hian kan hmu hmanlai thin a, mahse, a hun lai chuan tunlai mihring an ni.

Khatih laia hnam engemaw zat kha an ral tawh a, khatih laia hnam pawh tling lote kha hnamah an dingchhuak thung. Tin, khatih laia hnam thenkhat atang khan hnam thar a piang bawk.

Vawiin atanga thlir chuan chu'ng chu hmanlai hun a ni teh meuh mai. Mahse, sawi tawh angin, a hun lai chuan 'hmanlai' a ni lo. Chu chu khawvel nihphung a ni a, vawiin ngei pawh hi hmanlai a la ni dawn. Vawiinah 'tunlai' eng ang mah se nakin lawkah 'hmanlai' a chang ang a, vawiin hi history a la ni ang.

Hmanlaia khaw hmun nghet pawh nei lova kan vak ang khan tunlai hian tute emaw chu mahni puala ram pawh nei lovin an vak a, khaw hmun nghet pawh nei lova kan vah laia hnam dingchhuak tawhte an ral ta ang hian vawiina hnam thenkhat hi a ral leh ang. Tin, vawiina kan hriat ngai loh hnam thar te pawh a piang ang.

Kum engemaw zat liam taa kan vak kan vak ang deuh khan Tuikuk te pawh an vak kual a, a remchan dan danin khawi khawiah emaw an khawsa ve thin tiin a sawi theih ang. Eng tin tak awm zel ang maw?

Khawvel hi a nih tur ang ang a ni zo vek tawh a, tuna a awm ang ang hian a awm tlang tawh dawn emaw kan ti niin a lang. Hnam ropuite hi an ropui tlang dawn emaw kan ti a, hnam ral te hi tunlai hunah a hlauhawm tawh lo emaw kan ti niin a lang. Chutiang rilru kan pu chu 'vision' kan neih loh chhan pawh hi a ni mai thei, kum 30 vel liam taah khan sorkar leh a mipuite chuan Aizawl hi a nih tur ang ang a ni tawh emaw an ti a, a hun laiin a tul em em lo a nih pawhin nakin lawkah ram leh khawtlangin kawngpui zau tha tak a mamawh dawn tihna chang an hre lo a nih hmel. 'Nakinah mihring kan pung ang a, lirthei te a la pung dawn' an lo ti lo kha kan tuar ta a nih hi! Thil dangah pawh chu tho chu, khawvel hi a nih tur ang ang a ni tawh emaw kan tih vangin hma lam hun kan thlir ta thin lo a, mahse, hman ni lawk emaw kan tih hi a lo hlui hma zia hi maw!

USA-in kawng hrang hranga khawvel ram ropui nihna a rawn chan hma khan tuna USA dinhmun ang chi hi ram hrang hrangin an lo chang tawh a, chu dinhmun chu an luah hlen lo vek chu a nih hi!

Tuikuk nena kan inkar te pawh hi nakin lawkah history a la ni ang a, Battle of Panipat te kan zir thin ang deuh hian Mizo leh Tuikuk te inhriatthiam loh dan te hi an la zir mahna. Chutiang an zir hunah chuan 'Tuikuk' tih te, 'Mizo' tih te hi hrilhfiah fe a ngai tawh mai thei a, mi tin hriat hlawh khawpa hnam langsar an lo ni tawh mai thei bawk.

History kan chhiar a, kha'ng kha hmanlai thil mai emaw kan ti fo. Vawiin pawh hi nakinah chuan history a la ni dawn tih kan hriat hmaih thin niin a lang.

Heti reng hi kan ni lo ang. Tuikuk-ho pawh heti reng hi an ni hek lo ang. An thatna tur nia an hriat angin an kal a, hmana kan tih ang kha an rawn ti vek mek. Chutah chuan a chawchah-ah Mizo an hmang te pawh a ni thei a, a ni lo thei bawk. Vawiin hi history a la ni thuai ang a, chumi hunah chuan a la chiang ang chu.